Het herstellen van een toxische relatie kan uitdagend zijn, omdat het enige tijd kost voordat mensen beseffen en accepteren dat ze zich in een dergelijke situatie bevinden. Vaak duurt het lang voordat men de signalen van een toxische relatie herkent en het bijbehorende psychologische proces begrijpt. Tegen de tijd dat dit besef komt, zijn de dynamiek binnen de relatie en de geleden schade vaak aanzienlijk.
Om weer richting te geven aan deze moeilijke situatie en een toxische relatie aan te pakken, is het essentieel dat je de motivatie hebt om ervoor te vechten, ongeacht de kosten. Voor het verbeteren van een toxische relatie met een vriend, vriendin of echtgenoot is toewijding nodig om de toxiciteit of bitterheid uit jullie band te verwijderen. Zelfs met de juiste intentie is het echter niet eenvoudig om met een toxische relatie om te gaan en het kan niet van de ene op de andere dag veranderen.
Het omgaan met een toxisch persoon of het leven in een ongelukkige huwelijk kan erg moeilijk zijn. Maar voordat je je inzet voor deze uitdaging, is het belangrijk om te begrijpen hoe je een toxische relatie kunt herkennen. We hebben gesproken met een adviseur (gecertificeerd in CBT en NLP), die meer dan twintig jaar ervaring heeft in het helpen van kinderen, adolescenten en volwassenen bij het omgaan met depressie, angst, interpersoonlijke relaties en carrièrezaken. Hij geeft ons inzicht in de signalen van en manieren om te gaan met een toxische relatie.
Waarschuwingssignalen van een toxische relatie
De term ’toxisch’ verwijst naar een relatie waarin de dynamiek zo scheef is dat één of beide partners zich emotioneel en mentaal uitgeput voelen. In de meeste gevallen worden toxische relaties gekenmerkt door machtsdynamiek en dominantie, waarbij één partner met een overheersende en egoïstische houding de andere partner onder druk zet.
In sommige zeldzame gevallen kan de toxiciteit zich echter aan beide kanten voordoen. Het is mogelijk dat één van de partners vanuit zichzelf al toxische neigingen vertoont. Het aangaan van deze ongezonde dynamiek kan de andere partner beïnvloeden, waardoor hij of zij ook toxische gedragingen gaat vertonen.
Wat de reden ook is, het leven in een toxische relatie is een onaangename en uitputtende ervaring die een aanzienlijke impact kan hebben op je fysiek en mentaal welzijn. Als je het gevoel hebt dat de negatieve aspecten van je relatie de positieve ver overtreffen, let dan op de volgende signalen. Zodra je deze toxiciteit herkent, kun je de volgende stappen bepalen.
- Hostiele communicatie: Communicatie is cruciaal voor een succesvolle relatie. volgens Neelam, “Schreeuwen, kwetsende opmerkingen maken, dingen gooien of breken, het geven van de stille behandeling of het verschuiven van de schuld zijn enkele signalen van slechte communicatie binnen een relatie.” Als je niet goed communiceert met je partner, is het waarschijnlijk dat jullie relatie toxisch is.
- Controlerend gedrag: Dergelijk gedrag komt vaak voort uit een gebrek aan vertrouwen of een behoefte aan controle. Neelam zegt: “Als je partner constant bepaalt wat volgens hen goed is om te doen, jou bedreigt, probeert macht over jouw leven uit te oefenen of toegang vraagt tot jouw persoonlijke apparaten, dan proberen ze jou te controleren, wat een teken is van een toxische relatie.
- Frequent liegen: Volgens Neelam resorteren partners in een toxische relatie vaak tot oneerlijkheid. Ze liegen regelmatig over hun locatie, met wie ze omgaan of wat ze doen. Dit komt soms omdat ze bang zijn voor de reactie van de toxische partner op de waarheid of omdat ze niet willen tijd met hen doorbrengen.
- Constante stress: In een toxische relatie ervaren partners voortdurend stress, vooral degene die het slachtoffer is van de toxiciteit, legt Neelam uit. Ze voelen zich altijd uitgeput en moe. Ze zijn constant gespannen over onbenullige zaken of zelfs helemaal zonder reden. Uitwendige uitdagingen met familie, werk of vrienden kunnen ook tot stress binnen de relatie leiden.
- Jezelf en je behoeften negeren: Een belangrijk signaal van een toxische relatie is wanneer je jezelf en je eigen behoeften negeert. Als je vergeet voor jezelf te zorgen, is dat een teken dat je relatie je emotionele en fysieke gezondheid aantast. Als je tegen je eigen wensen ingaat en altijd doet wat jouw partner wil, je gezondheid verwaarloost of je alleen-tijd opgeeft, dan is dat een indicatie van toxiciteit.
De psychologie van toxische relaties is complex. Sommige mensen worden te controlerend, bemoeizuchtig en hebben geen gevoel voor persoonlijke grenzen; dit kan voortkomen uit kindertijd ervaringen. Het hebben van een ongezonde kindertijd kan ertoe leiden dat je je hele leven vastzit in een cyclus van toxische relaties. Als je denkt dat jouw relatie, ondanks alle tekortkomingen, een eerlijke kans op overleven verdient, kun je gerust verder gaan. Maar voordat je dat doet, laten we begrijpen of het mogelijk is dat een toxisch persoon kan veranderen.
Kan een toxisch persoon veranderen?
Als je je herkent in deze waarschuwingssignalen van een toxische relatie, is het natuurlijk om je af te vragen – kan een toxische relatie opgelost worden? En belangrijker nog, ‘Kan een toxisch persoon veranderen?’ Want er is geen toekomst voor de relatie als de bron van de toxiciteit niet bereid is om eraan te werken. Om een toxische relatie met een vriend, vriendin of echtgenoot te herstellen, moeten beide partners bereid zijn om de benodigde inspanningen te leveren.
Het korte antwoord is, ja. Echter, het is niet altijd een gemakkelijke weg. Of een toxisch persoon kan veranderen hangt af van verschillende factoren. Allereerst moeten beide partners bereid zijn om een nieuwe weg in te slaan en manieren te vinden om met de toxiciteit in de relatie om te gaan. De grootste verantwoordelijkheid ligt vaak bij de toxische partner.
Als zij openstaan voor verandering en bereid zijn om samen aan verbetering te werken, kunnen jullie samen vooruitgang boeken, stap voor stap. Echter, het kan een van de grootste uitdagingen zijn om een toxisch persoon hun ongezonde gedragspatronen onder ogen te laten zien en hun tekortkomingen te accepteren. Dit vereist strategische en voortdurende inspanning van de andere partner. Dit kan een uitputtende ervaring zijn.
De vraag ‘kan een toxisch persoon veranderen’ hangt ook af van een andere cruciale factor – of zij van nature goede mensen zijn. Als je partner in de loop der tijd bepaalde toxische neigingen heeft ontwikkeld om met moeilijke omstandigheden om te gaan, is de kans groter dat zij zichzelf kunnen veranderen. Maar als emotionele mishandeling of geweld gebruikelijk zijn in jouw relatie, zijn de kansen dat ze hun gedrag veranderen kleiner.
Bovendien kunnen psychopathische neigingen of verslavingen de kans op progressie praktisch elimineren. Zodra je een toxische relatie herkent, is het belangrijk om je situatie objectief te beoordelen en te beslissen of je het wilt proberen de toxiciteit aan te pakken of je veiligheid voorop te stellen.
12 Tips om een toxische relatie te verbeteren
Als je eenmaal bent uit elkaar gegaan, is er niet veel meer dat je kunt doen om een toxische relatie te herstellen. Het heeft misschien ook weinig zin. Toxische relaties ontstaan wanneer mensen vast komen te zitten in ongezonde relationele cycli, wat resulteert in een disfunctionele dynamiek. Het goede nieuws is dat deze dynamieken kunnen worden hersteld met bewuste inspanning, geduld, tijd en begrip van de psychologie van het blijven in een slechte relatie.
De enige voorwaarde is dat beide partners – de persoon die toxische neigingen vertoont en de persoon die ermee omgaat – bereid moeten zijn om verantwoordelijkheid te nemen voor hun rol bij het verzieken van de relatie. De bereidheid om te veranderen ontstaat uit deze acceptatie. Als jij en je partner enige tijd hebben nagedacht en klaar zijn om de inspanning te leveren om te veranderen, kunnen de volgende 12 tips je bij deze inspanning helpen:
1. Evalueer of een ongezonde relatie kan worden gered
Zodra je herkent dat je in een toxische relatie zit, moet je als eerste beoordelen of deze relatie kan worden gered. Het antwoord op deze vraag hangt af van je situatie. Toxiciteit in relaties kan in verschillende gradaties bestaan. Sommige relaties zijn van begin af aan toxisch, terwijl anderen deze tendens pas later ontwikkelen.
Reflecteer en wees eerlijk tegenover jezelf of er mogelijkheden zijn om de toxiciteit in de relatie te verminderen. Vraag jezelf af of het de moeite waard is om in een toxische relatie te blijven? Als ja, bespreek dit dan met je partner en beoordeel hun bereidheid om te veranderen. Als jullie beiden bereid zijn, kunnen jullie dagelijks kleine veranderingen aanbrengen.
Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gedrag, openhartige communicatie bevorderen, werken aan persoonlijke tekortkomingen en de verbinding herstellen zijn enkele gebieden die aandacht vereisen. Het kan nuttig zijn om met een therapeut te werken om ervoor te zorgen dat jullie inspanningen in de juiste richting worden geleid. Maar als je slachtoffer bent van enige vorm van misbruik, is je relatie te toxisch om gered te worden. Focus op het vinden van de juiste hulp om uit zo’n relatie te stappen en niet om het te laten werken.
2. Neem een pauze
Wanneer je hebt besloten hoe je een toxische relatie met je vriend of vriendin kunt verbeteren, is het tijdelijk afstand nemen van je partner een van de beste stappen die je kunt zetten. Dit klinkt misschien tegenstrijdig. Maar laat je niet misleiden.
Neelam legt uit: “Herzie wat je wilt en wat je grenzen zijn. Genees jezelf. Zodra je mentaal in een gezonde ruimte bent, kun je betere beslissingen nemen en beter omgaan met een toxische relatie.” Wanneer je samenleeft met een toxische partner, wordt je oordeel vertroebeld en je zelfvertrouwen ondermijnd. Deze tijd voor jezelf stelt je in staat om aan jezelf te werken en te bepalen wat je werkelijk nodig hebt.
Het zal je doen beseffen dat het mogelijk is om zonder je toxische partner te leven. Die ontdekking kan versterkend en bevrijdend zijn. Dat is precies wat je nodig hebt om om te gaan met een toxische relatie en deze te verbeteren. Vervolgens kun je een weloverwogen beslissing nemen of je wilt blijven of je relatie van toxisch naar gezond wilt transformeren.
3. Hoe een toxische relatie verbeteren? Leer de ABCD
En nee, we vragen je niet om terug naar school te gaan. We vragen je om de basisprincipes van jullie relatie-dynamiek opnieuw te bekijken. In de meeste toxische relaties manifesteren deze zich als beschuldigingen, schuld, kritiek en eisen – de ABCD.
Als deze elementen prominente vertoningen zijn in jullie relatie, maak je partner dan ook attent hierop. Vervolgens moet je opzettelijk proberen om deze tendensen te controleren. Bijvoorbeeld, wanneer je in de verleiding komt om je partner van iets te beschuldigen, stop en reflecteer dan op je handelen. Voordat een van jullie eisen stelt, moet je beoordelen of die rechtvaardig zijn.
Naarmate de tijd vordert, leer je om deze tendensen tegen te houden. Door als team samen te werken aan een gezondere dynamiek, help je elkaar om de verbinding te herstellen.
4. Wees assertief in het omgaan met een toxische relatie
Neelam zegt: “De mogelijkheid en beslissing om assertief te zijn, is veel gezonder dan passief-agressief gedrag, wat vaak veel schade aanricht tussen partners. Uiteindelijk spiraleert de relatie uit de hand en verandert deze in een toxische toestand. Oefen assertiviteit en kijk wat het voor jou betekent.”
Als je samenleeft met een toxische partner, waarvan de dominante houding zo overweldigend is, worden jouw meningen, behoeften en verlangens in wezen genegeerd. Om de dynamiek te verbeteren, moet je jezelf opnieuw ontdekken en assertief zijn. Laat het gedrag achter je om voortdurend op eieren te lopen rondom je partner of bang te zijn voor hun woede. Je gevoelens verbergen zal ervoor zorgen dat je wrok voelt jegens je partner; en dit zal de relatie verder toxisch maken.
Je partner is zich misschien niet eens bewust van het feit dat hun gedrag jou ongehoord of onzichtbaar doet voelen. Dus overweldig je angsten en spreek deze zorgen eerlijk uit. Vraag je partner om na te denken over hun gedrag en de impact die dit op jou heeft. Alleen dan kun je opnieuw een gelijke partnerschap in de relatie opbouwen.
5. Word zichtbaarder
Dit is in wezen een uitbreiding van assertiviteit. Een toxische relatie wordt vaak zo scheef dat de hele focus op één partner ligt. De andere lijkt alleen te bestaan om hem of haar te plezieren en te voldoen aan hun grillen. Om een relatie minder toxisch te maken, moet je je ruimte herclaimen.
Maak je wensen, verlangens en verwachtingen zichtbaarder. Neelam legt uit: “In de meeste toxische relaties ligt de focus meestal op één persoon, wat jou het gevoel geeft dat je genegeerd en niet gehoord wordt. Zichtbaarder zijn helpt niet alleen om jouw ruimte terug te winnen, maar ook om een gezonde dynamiek te vestigen. Dit kan de toxische persoon zelfs doen beseffen dat ze verkeerd handelen.”
Je moet assertiever worden. Aanvankelijk kan je partner deze stap niet waarderen, maar als zij ook de problemen in de relatie willen oplossen, zullen zij geleidelijk realiseren dat jij ook jouw individualiteit moet bevestigen. Dit is een goede manier om met een toxische relatie om te gaan.
6. Vertrouw op jezelf om de psychologie van toxische relaties tegen te gaan
Wanneer je kijkt naar de psychologie van toxische relaties, komen manipulatie, controle en dominantie naar voren. Door constant te bekritiseren, negeren of jou het zwijgen op te leggen, kan jouw partner een dergelijke controle over je geest hebben verworven dat je jezelf niet meer vertrouwt. Neelam raadt aan om boven manipulatie en geestelijke spelletjes rijst.
Laat de neiging los om hun bevestiging van jouw meningen te zoeken. Volg je onderbuikgevoel en blijf standvastig als je ergens in gelooft. De enige manier om effectief om te gaan met een toxische relatie is door je partner van hun toxiciteit te ontdoen. Door hen niet belangrijk te maken, kan dat hun woede doen toenemen, maar als ze realiseren dat ze niet door de muur die jij hebt opgetrokken heen komen en je emotioneel niet geraakt wordt, zullen ze geleidelijk achteruit stappen.
Neelam legt uit: “Kies je gevechten. Vermijd om jezelf emotioneel te investeren. Je kunt in de buurt zijn om te luisteren, maar wees voorzichtig met hoeveel aandacht je geeft. Het is moeilijk om de grotere persoon te zijn, omdat onze natuurlijke instinct bij een aanval vaak is om onszelf te verdedigen. Echter, laat niet alles wat de toxische persoon doet jou uit je evenwicht brengen. Probeer, zelfs al doet het zeer, kalm te blijven of weg te lopen als dat moeilijk blijkt.”
7. Voer ongemakkelijke gesprekken
Kwetsbaar zijn tegenover een partner die op schadelijk gedrag gedijt, kan erg moeilijk zijn. De angst voor boosheid of geweld kan je ook belemmeren om bepaalde ongemakkelijke onderwerpen ter sprake te brengen. Maar je kunt niet blijven dingen onder het tapijt vegen als je de toxiciteit uit de relatie wilt verwijderen.
Neelam zegt: “Om je falende liefde nieuw leven in te blazen, moet je enkele emotionele risico’s durven nemen. Je kunt beginnen met een essentieel gesprek, waarbij je de waarheden die je voor je partner heeft verdiept, ter sprake brengt. Blijf in gesprek, zelfs wanneer het ongemakkelijk en beangstigend is. Het aangaan van constructieve en moeilijke gesprekken is de sleutel tot het herstellen van een toxische relatie.”
Wanneer je verwacht dat je partner eerlijk en openhartig is, moet jij ook bereid zijn om hetzelfde te doen. Dat houdt in dat je je hart blootlegt over alle trauma’s die de relatie jou heeft bezorgd, en over hoe je de huidige situatie en toekomst ziet. Dit zijn misschien niet de gemakkelijkste dingen om te zeggen of te horen, maar ze moeten gezegd en gehoord worden.
8. Stop met liegen
Liegen is een terugkerend thema in bijna elke disfunctionele, toxische relatie. Het is niet alleen de toxische partner die achter een muur van leugens schuilgaat, maar ook de andere partner die liegt om confrontaties of gespannen situaties te vermijden.
Stel je voor dat jouw partner het niet goedkeurt dat je met een bepaalde vriend omgaat. Dus verzin je een werkgerelateerde smoes om met je vriend te gaan lunchen. Of je partner heeft je gevraagd om de stomerij op te halen, maar deze ligt nog in je auto. Om te voorkomen dat je te horen krijgt “Oh, je stelt niks voor”, zeg je gewoon dat de winkel was gesloten.
Deze kleine leugens en smoezen lijken misschien onschuldig, maar ze belemmeren het opbouwen van vertrouwen. Zonder vertrouwen moet je niet verwachten dat een relatie of partner minder toxisch zal worden. Volgens Neelam, om een toxische relatie te herstellen, moet je “ontwijking van ander toxisch gedrag vermijden, omdat dit alleen maar meer negativiteit in je leven brengt.”
9. Richt je op het oplossen van conflicten
Waar toxiciteit aanwezig is, zullen ook conflicten zijn die voortkomen uit meningsverschillen, woede, wrok en pijn. Je kunt toxiciteit niet overwinnen zonder de horde van conflicten te nemen. In een toxische relatie zijn de ruzies en discussies vaak ontzettend lelijk en schadelijk voor beide partners.
Ontdek effectieve strategieën om de wortel van de problemen aan te pakken en ze weg te werken om samen een toekomst op te bouwen. Het is niet eenvoudig om een toxische relatie te herstellen na een breuk, maar als je een oprechte wens hebt om het beter te maken, zul je de weg vinden. Je moet een strategie ontwikkelen om jezelf te ontkoppelen wanneer dergelijke situaties zich voordoen. Na verloop van tijd zou je je eigen copingmechanismen voor toxische relaties ontwikkelen.
10. Begrijp de triggers
Een toxisch persoon heeft waarschijnlijk een pijnlijke geschiedenis. Misschien zijn ze opgegroeid met toxische ouders. Of hadden ze een problematische relatie met hun broers of zussen. Misschien was een van hun vorige relaties toxisch en heeft die tendens op hen afgestroopt. Of ze hebben deze eigenschappen ontwikkeld als een verdedigingsmechanisme tegen pesterijen.
Het begrijpen van de psychologie van toxische relaties in het algemeen, en de specifieke triggers van jouw partner, kan je veel helderheid bieden. Deze helderheid stelt je in staat om je relatie beter te beheren. Door vanuit empathie in plaats van schuld te opereren, kun je je partner helpen om hun toxiciteit te verminderen. Dit is de beste manier om met een toxische relatie om te gaan.
11. Vermijd de slachtoffermentaliteit
Ja, je bent het slachtoffer geweest van veel onplezierigheid en negativiteit. Maar als je de slachtoffermentaliteit verinnerlijkt, zul je voor altijd vastzitten in een sleur van ellende. Bovendien betekent jezelf zien als slachtoffer, dat je je machteloos voelt om je omstandigheden te verbeteren. Hoe kun je een toxische relatie oplossen als je zelfs geen verantwoordelijkheid kunt nemen voor je emotionele toestand?
Bovendien, onthoud dat de keuze om te blijven of te gaan altijd bij jou ligt. Door te kiezen om te blijven, ben je een partner geworden in een toxische relatie in plaats van slechts een slachtoffer. Dit klinkt misschien hard, maar je moet het horen om te beseffen dat de keuze altijd bij jou ligt. Nu je hebt gekozen om te begrijpen hoe de relatie kan worden gered, is het niet zien van jezelf als slachtoffer cruciaal voor vooruitgang.
12. Hoe een toxische relatie verbeteren? Zoek hulp
Je relatie kan doordrenkt zijn met problemen waar je je voortdurend afvraagt of het de moeite waard is om in een toxische relatie te blijven. Met zo’n wijdverspreide dysfunctionele en ingewikkelde dynamiek is het misschien niet haalbaar om de toxiciteit zelf aan te pakken. Het proces kan veel langer duren dan nodig is, en je kunt ook meer schade toebrengen dan goed doen.
Neelam raadt aan om therapie te zoeken. Ze zegt: “Therapie kan je helpen om beter te worden. Zowel individuele als relatietherapie bieden je de mogelijkheid om bijkomende manieren te leren om met je problemen om te gaan. Psychotherapie helpt cliënten om een toxische relatie aan te pakken. Cognitieve Gedragstherapie kan helpen om de band die je deelt met je partner te verbeteren.”
Nu je weet hoe je een toxische relatie kunt verbeteren, is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en de situatie onder controle te krijgen. Hoewel je verlangen om aan een relatie te werken die vol problemen zit bewonderenswaardig is, moet je niet vergeten dat geen enkele liefde belangrijker kan zijn dan jouw welzijn.
Als zaken ondanks je beste inspanningen niet verbeteren, is het altijd een keuze om te vertrekken. Een keuze die je zonder schuld of spijt moet maken.