Jaar 2000:
Als beginnende journalist was ik op zoek naar een plek in de entertainmentwereld. Op dat moment, als iemand je belde om te zeggen dat een van de veteranenactrices uit Bollywood in een boetiek in Kolkata aan het winkelen was en de boetiek eigenaar geen bezwaar had tegen wat fotomomenten, dan haastte je je om een interview te kunnen regelen. Ik slaagde erin om het interview te doen, maar aangezien de actrice aan het winkelen was, wilde ze zich liever richten op de modegevoelens van de jongere generatie. Dat was voor mij prima.
Toen kwam ze met deze opmerkelijke opmerking: “Ik zou jonge meisjes nooit aanraden om de stijlverklaringen van de Hindi-cinema na te volgen. Op het scherm lopen de heldinnen rond in shorts, maar in het echte leven moeten ze dat nooit dragen. Sociaal en cultureel is India nog niet klaar om vrouwen in shorts te accepteren, al doen we dat in de Hindi-cinema alsof het de normaalste zaak van de wereld is.”
Jaar 2020:
Ik nam een fietsrickshaw door een drukke bazaar. De rickshaw stopte bij de overbrugging en ik liep de trap op om naar de andere kant te gaan. Op de trappen zaten een paar tienerjongens met hun mobiele telefoons te klooien, terwijl op de brug enkele bedelaars zich hadden geïnstalleerd naast een paar koppels die in de januari-zon naar de voorbijrazende treinen keken. Toen gebeurde het. Plotseling ging alle aandacht, ook de mijne, naar twee meisjes. Ze waren de trap opgekomen vanuit de andere kant van de brug. Beide in shorts en rookten sigaretten. Ze leken eind twintig of misschien nog jonger.
Ze waren druk in gesprek en leken tot een andere wereld te behoren. Voor ons voelde het echter als een buitenaardse invasie. Ik geloof er vast in dat wat een vrouw draagt haar keuze is en dat ze de volledige vrijheid moet hebben om die keuze te maken. Maar terwijl ik daar stond tegenover deze twee dames in shorts, voelde ik een vreemde onrust. Ik prees hen voor het maken van die keuze, maar ze leken absoluut misplaatst in die omgeving. Daar moet ik eerlijk over zijn.
Zijn we als samenleving klaar voor Indiase vrouwen in shorts?
Dankzij het internet hebben Indiërs veel meer blootstelling aan wereldcultuur dan een decennium geleden, en veel dingen die vroeger niet geaccepteerd werden, zijn vandaag de dag wel acceptabel. Vrouwen krijgen onderwijs, gaan werken, nemen late diensten op zich en hebben hun capaciteiten bewezen in een patriarchale samenleving. Ze lopen rond in shorts en korte rokken. Maar dat betekent niet dat ze geen staren en opmerkingen krijgen.
Dat is de reden waarom twee meisjes in shorts op een overbrugging alle ogen op zich kunnen richten, maar dat zou zeker niet gebeuren binnen de muren van een nachtclub of zelfs een chique college of winkelcentrum. De mensen die deze plekken bezoeken zijn meer blootgesteld aan de westerse werkelijkheid, maar niet aan andere delen van dezelfde maatschappij.
Wat je draagt, hangt af van waar je naartoe gaat
Ik woon in Kolkata, waar het je niet zou verrassen als het meisje naast je in een pair shorts in de auto-rickshaw zit. Reshma Singhi, een IT-professional, zei: “Ik was die dag met de auto onderweg van werk en ik realiseerde me ineens dat elke auto langzaam voorbij het voertuig reed waar ik in zat. Of elke blik was op onze auto bij het verkeerslicht gericht. Aanvankelijk begreep ik niet wat er aan de hand was, maar toen ontdekte ik dat het meisje naast de chauffeur een paar shorts droeg. Ze was nonchalant, net als de chauffeur, die waarschijnlijk al gewend was vrouwen in shorts te vervoeren, maar het was duidelijk dat de mensen om ons heen dat niet waren. Ik vond het helemaal hilarisch, want dit toont aan hoe achtergesteld mensen zijn. Het is goed om te zien dat de jongere generatie zich niets aantrekt van wat anderen denken.”
Vrouwen dragen shorts in de meeste grote steden in India. Als je rondloopt in Shivaji Park in Mumbai, zou je niet eens een tweede blik werpen naar een vrouw die in shorts aan het joggen is, en vrouwen in shorts die hun avondwandeling maken in Lodhi Gardens worden ook niet zo raar aangekeken. In Kolkata, in de Gariahat-omgeving, is het ook gemakkelijk om vrouwen te spotten die in shorts aan het winkelen zijn. Maar ik kan niet met zekerheid zeggen dat mensen niet kijken. Ze kijken wel, maar vrouwen hebben geleerd dat naast zich neer te leggen.
“Als je in India shorts draagt, moet je rekening houden met waar je naartoe gaat,” zegt Sonali Misra, een huisvrouw. “Ik laat mijn tienerdochter shorts dragen als ze aan het spelen is of met vrienden in onze gemeenschap, of als we samen naar een club of een huisfeest gaan. Maar als ze buiten de gemeenschap moet of gebruikmaakt van het openbaar vervoer, laat ik haar absoluut niet in shorts gaan, omdat ze dan onnodige aandacht op zichzelf vestigt wat niet veilig is.”
In het buitenland ja, maar niet in India
Als kledingstuk zijn shorts leuk. Veel Indiase vrouwen, zelfs in hun veertig, vinden het comfortabel om shorts te dragen als ze in het buitenland wonen, maar wanneer ze in India zijn, is het een strikte ‘nee’. Waarom? “Het is echt vreemd. Ik woon in Dubai in een gebied waar voornamelijk Indiërs wonen. Maar hier staren mannen je niet en meten ze je niet op. Ik bedoel, dezelfde Indiase mannen die dat in India wel doen. Dus ik voel me zeer comfortabel om in shorts rond te lopen daar, iets dat een nachtmerrie zou worden als ik het in India probeerde,” zei Zinobia Rawat, een 40-jarige mediaprofessioneel.
Veel mannen in India hebben de gewoonte om te staren, een beschuldiging die ze niet gemakkelijk van zich af kunnen schudden. “Dat is waarom ik in India altijd mijn salwar kurtas draag. Maar mijn tienerdochter zegt dat ze zich absoluut comfortabel voelt in shorts in India en verwijt me dat ik te hyper ben over de blikken. Misschien komt het door de tijd waarin we zijn opgevoed. Toen wij tieners waren droeg geen enkel meisje shorts, vooral niet in middenklasse gezinnen. Dus de paranoia blijft bestaan. Misschien is India veranderd maar realiseer ik het niet,” zei Sreyashi Sen, die in de VS woont.
Wat is er mis met shorts?
De meeste jonge Indiase vrouwen zeggen dat ze shorts cool en een geweldig comfortabel kledingstuk vinden. Tina Sharma, een 12-jarige studente, zegt: “Mijn ouders worden boos als ik shorts draag naar bijles of naar een vriendinnetje. Ze zeggen dat dit niet bij de Indiase cultuur past en dat mensen dan staren. Ik voel dat mannen ook staren als ik een spijkerbroek met T-shirt draag. Dat is ook geen Indisch kledingstuk. Waarom zou ik niet mogen dragen wat ik wil, enkel uit angst dat mensen me aanstaren?”
Die opvatting is wat jonge meisjes in India aanmoedigt om zelfverzekerd in shorts naar buiten te gaan. Socioloog Dr. Tumpa Mukherjee zegt: “Maar dit is een heel klein percentage van vrouwen in de stedelijke gebieden. Als we naar het bredere plaatje van de Indiase samenleving kijken, moeten we zowel het stedelijke als het rurale perspectief meenemen. In modern India is het voor vrouwen in plattelandsgebieden nog steeds ondenkbaar om shorts te dragen. We leven nog steeds in een maatschappij met een strikte patriarchale mentaliteit. We zijn misschien extern veranderd, maar ons innerlijke zelf en onze houding blijven grotendeels hetzelfde.” Dr. Mukherjee voegt toe: “Als een vrouw een verkrachting of aanranding bij het politiekantoor meldt, is de eerste vraag die ze krijgt wat ze aanhad. Dit laat perfect de mindset zien.”
Problemen met shorts
India is een land waar er een scherpe strijd gaande is tussen de afnemende culturele en sociale waarden en de westerse idealen die hun weg in het land hebben gevonden. Aan de ene kant hebben we de Kashi Vishwanath-tempel in Varanasi die een strikte dresscode van sarees en dhotis voor gelovigen oplegt, aan de andere kant hebben we Bollywood-sterren die hun modieuze, gescheurde denim shorts tentoonstellen.
Maar enkele incidenten hebben bewezen hoe oordelend mensen worden als ze vrouwen in shorts zien. In een geval werd een meisje in het openbaar aangesproken terwijl ze een sigaret rookte met haar vriend. De bewoners van dat gebied in Zuid-Kolkata bezwaren tegen haar kleding en gedrag, en toen haar vriend probeerde het recht te zetten, werd hij door de lokale bevolking in elkaar geslagen. Andere bewoners kwamen tussenbeide en zorgden ervoor dat het meisje veilig was.
In een ander voorbeeld werd een vrouw om haar kleding aangesproken omdat ze shorts droeg. Dit gebeurde midden op de dag, midden op straat in een chique wijk van Zuid-Kolkata. En om te praten over een lekkage in haar badkamer, werd ze aangesproken terwijl ze een paar shorts droeg en werd gevraagd zich eerst ‘gepast’ te kleden. Dit type incidenten biegt geen verontrustend maar toont duidelijk de verschillende reacties die een vrouw in shorts oproept.
Kortom, we kunnen zeggen dat vrouwen “dapper” zijn in het dragen van shorts op de Indiase stadsstraten, maar als samenleving zal India nog enkele decennia nodig hebben om blootgestelde benen te accepteren zonder die blikken en oordelen.