Een van de grootste tragedies in het leven is jezelf verachten. Weinig dingen zijn zo pijnlijk als wanneer een persoon zich tegen zichzelf keert. Zelfafkeer is diep corrosief voor de betreffende persoon en de relaties die zij met anderen vormen. Gezonde relaties bestaan immers uit gezonde individuen, en zelfafkeer is allesbehalve gezond. Net als een langzaam werkend vergif, verzwakt het je gevoel van zelfwaarde.
Weinigen durven het onderwerp direct aan te pakken. De vragen eromheen zijn immers best ontmoedigend. Is zelfverachting een teken van depressie? Kan iemand met zelfhaat ook narcissistisch zijn? Hoe komt het dat zelfafkeer liefdevolle relaties ondermijnt? Het is tijd om deze (en meer) vragen in detail te beantwoorden met hulp van een professional in de geestelijke gezondheidszorg.
Om dat te doen, richten we ons tot een ervaren counselor en psycholoog (Master in Psychologie), die gespecialiseerd is in verschillende gebieden van relatietherapie. Zij biedt waardevolle inzichten voor mensen die worstelen met zelfafkeer.
Wat betekent het om jezelf te verachten?
Het is belangrijk om deze vraag te beantwoorden voordat we verder gaan met het onderwerp. Wat houdt zelfafkeer precies in? De term zegt eigenlijk al genoeg – een intense minachting voor het eigen ik. Een persoon die lijdt aan zelfafkeer, heeft een grote hekel aan zichzelf; deze haat leidt tot een reeks problemen, waarvan sommige zelfs zo ernstig zijn als suïcidale gedachten.
Zoals ze het verwoordt: “Het is een disfunctioneel denkproces. Alle gedachten over jezelf zijn voortdurend negatief. Je bent ontevreden met elk aspect van je leven.” Als jij iemand bent die aan zelfafkeer lijdt, ben je waarschijnlijk constant kritisch over alles wat je doet. Je ervaart geen vreugde of voldoening in je eentje. Iemand met zo’n intense zelfhaat zal in elk aspect van zijn of haar leven worstelen.
De 3 Ds van zelfafkeer – Wat betekent zelfafkeer?
- Dissatisfactie: Zinnen als “Dit had zoveel beter gekund; ik kan echt niets goed doen” zijn dagelijkse kost. Wat je ook bereikt, er is altijd een blijvende ontevredenheid in je gedachten. Niets is goed genoeg omdat je denkt dat jijzelf niet goed genoeg bent voor iets.
- Ontwaardering: Jij bent je grootste criticus. Je jezelf schamen en je zelf verachten is heel gewoon voor jou. Als je problemen hebt met je uiterlijk, kan het zijn dat je negatieve opmerkingen over je lichaam maakt. “Je bent een onzekere loser en mensen zijn afgeschrikt door hoe je eruitziet.”
- Zelfvernietiging: Middelenmisbruik, zelfbeschadiging, buitensporig drinken, eetbuien, en dergelijke zijn slechts enkele voorbeelden van hoe zelfafkeer zich vertoont in gedrag. Deze destructie is meestal gericht op jezelf, maar in sommige gevallen kan jaloezie je ertoe brengen om het leven van anderen te saboteren.
Hoewel dit beantwoordt wat zelfafkeer is, kan het zijn dat je moeite hebt om te begrijpen of je zelf een slachtoffer bent. Een lezer uit Kansas schreef: “Ik begrijp niet goed wat er mis is. Ik weet dat ik een laag zelfbeeld heb, maar waarom ben ik altijd zo hard voor mezelf? Het voelt alsof ik niets goed kan doen. Is dit zelfafkeer?” Kijk eens naar de tekenen van zelfafkeer; hoeveel punten herken je?
De tekenen van zelfafkeer
Het is mogelijk om tegelijk twee signalen te vertonen, zelfs als deze tegenstrijdig lijken. Evalueer jezelf objectief zonder te proberen dingen te begrijpen. Wees gewoon eerlijk tegenover jezelf.
- Dromen de kop indrukken: Je ziet geen nut in ambitie of hoge doelen. Aangezien je niet overtuigd bent van je vermogen om die dromen waar te maken, doe je helemaal niet de eerste stap.
- Een professional in pessimisme: Sommige mensen zien de wereld door een rozenbril, maar jij kijkt erdoorheen naar een grijze, vies ogende wereld. Voor jou is de wereld een sombere plaats.
- Jaloersheid: Een laag zelfbeeld betekent denken dat de meeste mensen beter zijn dan jij. Dientengevolge brengen deze individuen je jaloerse kant naar boven. Zij hebben wat jij wilt.
- Wachten op goedkeuring: Je zoekt te allen tijde de goedkeuring van anderen. De behoefte aan bevestiging is eindeloos en je bent voortdurend bezig met het verkrijgen van validation.
- Arm ik: Een slachtoffercomplex is zeker aan de orde. Je ziet jezelf vaak als hulpeloos of benadeeld. Het is tijd om over deze houding heen te komen… Zelfmedelijden heeft nooit iemand geholpen.
- Geestelijke gezondheid op de klippen: Je lijdt ofwel aan een depressie of chronische angst als gevolg van je zelfafkeer. Beide zijn veelvoorkomende diagnoses die samenhangen met een laag zelfbeeld.
- Ontploffend: Ben je een boze jongeman/jongvrouw? Zelfafkeer leidt tot een snel opvliegend karakter en een onbedwingbare neiging tot ruzie. Je raakt snel verhit over de kleinste dingen en dit beïnvloedt al je relaties. Feitelijk kun je niet erg goed omgaan met anderen.
- Persoonlijk opvatten: De kans is groot dat je de meest nonchalante opmerkingen interpreteert als persoonlijke aanvallen. Zelfs wanneer dingen niet op jou zijn gericht, ben je geneigd je beledigd te voelen.
Ik hoop dat je je niet kunt identificeren met een van de bovenstaande tekenen. Zelfafkeer is werkelijk schadelijk, nietwaar? Laten we nu verder gaan en de oorsprong ervan onderzoeken. Wat zijn de wortels van zelfafkeer? Want niets gebeurt zomaar…
Wat is zelfafkeer een symptoom van?
Paula heeft sinds haar veertiende met anorexia geworsteld. Haar ziekte ontwikkelde zich toen ze op een internaat werd gepest. De meisjes plaagden haar voortdurend en maakten ongepaste opmerkingen. Paula besloot zelf de controle te nemen. Dit leidde tot calorieën tellen, overmatig diëten en uiteindelijk, verhongering. Paula internaliseerde haat voor haar lichaam. Al snel breidde dit zich uit naar andere delen van haarzelf – ze besloot dat ze een mislukking was.
Elf jaar later heeft Paula een lange weg afgelegd sinds haar startpunt. Jaren van therapie hebben haar geholpen dingen in perspectief te plaatsen. Toch voert ze nog altijd een innerlijke strijd voordat ze een gebakje eet. Ze zegt: “Ik herinner me mijn tienerjaren en dacht: “Ik haat mezelf zo erg dat het pijn doet.” Zo veel mensen en situaties droegen bij aan die haat. Het werd iedere dag opnieuw versterkt. Ik weet dat ik laat ben binnen de zelfliefde-gemeenschap, maar beter laat dan nooit, toch?”
Er zijn vele redenen voor de zelfafkeer van een individu. Beschouw het als een taart met drie lagen. De eerste laag vertegenwoordigt jouw zelfafkeer, de tweede laag is een negatief zelfbeeld, en de derde laag bestaat uit ervaringen/trauma’s uit het verleden.
Trauma en zelfafkeer
Kranti legt uit: “Zelfafkeer komt voort uit een negatief zelfbeeld. Het is een resultaat van jouw zelfwaarde. Verleden ervaringen, jouw omgeving en feedback van jouw sociale groepen hebben het negatieve zelfbeeld versterkt. Je draagt een gevoel van hulpeloosheid met je mee – ik ben niet goed genoeg, ik ben het niet waard om iemand te zijn, enzovoorts.”
Bovendien suggereert zelfafkeer dat je niet veilig bent in jezelf. Je bent afhankelijk van validatie en vervulling van anderen. Deze relatie die je met jezelf hebt, is disfunctioneel en toxisch in jouw geval. Je hebt een hoop onrealistische verwachtingen van jezelf.
Misschien had je een traumatische kindertijd of toxische ouders die je psyche op een bepaalde manier gevormd hebben. Misschien ben je in je tienerjaren gepest en heb je de perceptie van jouw pester geïnternaliseerd. Of misschien heeft een misbruikte ex geleid tot jouw zelfafkeer. In wezen is zelfafkeer een afgeleide van onopgelost of onverwerkt trauma. Het vraagt veel tijd en inspanning om dergelijk letsel te herstellen.
Verpest zelfafkeer jouw relatie? 7 tekenen die dat aangeven
Nu je de nuances van zelfhaat hebt begrepen, moeten we de impact ervan op jouw relatie onderzoeken. Een romantische band is immers een belangrijk deel van jouw leven en vaak de eerste die de klappen krijgt van jouw zelfverachting. Gebeurt dit al? Voel je dat jouw partner zich al terugtrekt uit de relatie? Is jouw zelfafkeer de boosdoener in dit scenario?
Je wilt niemand wegduwen omdat je de nodige inspanning voor jezelf niet hebt gedaan. Alle counselors benadrukken één principe – gezonde individuen creëren gezonde relaties. Het is onze verantwoordelijkheid om de beste versie van onszelf te zijn. Dit proces begint met het identificeren van probleemgebieden. Lees verder om uit te vinden wat er verkeerd gaat in de relatie door jouw zelfafkeer.
1. Waarom ben ik altijd zo hard voor mezelf? Je leeft in constante angst
Gaan ze me dumpen? Gaan ze me niet dumpen? Trek je de bloemblaadjes van een bloem? Zelfafkeer doet je geloven dat jouw partner buiten jouw bereik is. En vervolgens tuimel je in het ongeluksgevoel van het verwachten van rampspoed. Je hebt gelijk als je denkt: ‘mijn zelfafkeer verpest mijn relatie,’ als je staat te wachten om gedumpt te worden. Dit maakt je soms impulsief omdat je bang bent voor afwijzing en breuken.
Wees eerlijk tegen jezelf, ben je recent beïnvloed door de angst om gedumpt te worden? Zo ja, heb je een stevige basis waarop die angst rust? Waarschijnlijk niet. Je kunt een specifiek probleem niet aanwijzen, en mogelijk is er ook helemaal geen probleem. Kranti zegt: “Het is de stem in je hoofd die zegt dat je niet goed genoeg bent. Dit houdt je ervan overtuigd dat de vreugde die je voelt, tijdelijk is.”
Je angst voor de relatie komt hier vandaan. In een extreme situatie kun je zelfs jouw partner van ontrouw beschuldigen. Deze zelfafkeer leidt tot zelf-sabotage die de relatie zal ondermijnen. Neem de zaken in eigen hand en ga de weg van zelfliefde.
2. Emotionale afhankelijkheid? Absoluut
Het geruststellen van iemand is een taak die energie en geduld vereist. Jouw partner is geen onderdaan en zal vroeg of laat energie of geduld verliezen in de relatie. Jouw zelfafkeer zorgt ervoor dat je voortdurend afhankelijk bent van validatie en emotioneleverzekeringen van jouw partner. “Je houdt nog steeds van me, toch?” of “Ik ben geen slecht persoon, hè?” zijn standaardzinnen in de relatie.
Kranti zegt: “Dit is zeer vermoeiend om mee te leven. Je kunt niet de verantwoordelijkheid voor jouw emotionele welzijn op iemand anders leggen. Het is een last die niet van hen is. Jouw angst drijft je waarschijnlijk om herhaaldelijk bevestiging te vragen, en jouw partner geeft dit ook, maar dit is op geen enkele manier duurzaam, je kunt zo niet verder. Emotionele afhankelijkheid is een grote reden waarom relaties uiteenvallen.”
3. Je neemt dingen persoonlijk op
Er zijn overtredingen, en er zijn waargenomen overtredingen. Negen van de tien keer begin je ruzies omdat je een opmerking als een persoonlijke aanval opvat. Stel je voor dat Joan en Robert elkaar daten. Robert is een slachtoffer van zelfafkeer en is bijzonder onzeker over zijn functie op het werk. Tijdens een meningsverschil zegt Joan: “Wil je dat ik me verontschuldig voor het feit dat ik goed ben in mijn werk?” Wat Robert hoort is: “In ieder geval ben ik goed in mijn werk, niet zoals jij.”
Als jij merkt dat jouw partner zinnen zegt zoals “Dat is niet wat ik bedoelde,” is dit een teken dat ze zich vaak moeten verantwoorden tegenover jou. De volgende keer dat je je wenkbrauwen fronsen bij een opmerking, stop en vraag jezelf af – Is dit gericht op mij? Stilte voor je reageert, is een goede tactiek die je kunt toepassen.
4. Wat betekent zelfafkeer? Je projecteert jouw problemen
Craig Lounsbrough zei ooit wijs: “Haat is de bagage die we op anderen projecteren omdat we het eerst op onszelf hebben gericht.” Hoe prachtig zou de wereld zijn als de gevolgen van onze problemen alleen voor onszelf beperkt bleven? Helaas is dat niet het geval. Zelfafkeer komt ook naar voren in de relaties met de mensen van wie je houdt. Jouw aanhoudende ontevredenheid met jezelf maakt je verbitterd en rancuneus.
Je begon met te zeggen: “Ik haat mezelf zo erg dat het pijn doet,” maar je bent nu geëscaleerd naar: “Ik haat alles en iedereen zo erg dat het pijnlijk is.” Schreeuwen tegen je familie, slecht spreken over je vrienden en ruzieën met je partner zijn directe gevolgen van zelfafkeer.
Een Facebook-gebruiker schreef: “Mijn gewicht was de bron van mijn zelfhaat, en ik verloor mijn geduld met mijn man. Ik herinner me een ruzie die we hadden waarin ik dacht dat hij expres mijn foto’s niet goed nam. In werkelijkheid was ik ontevreden over die foto’s (en over mezelf).”
5. Een duidelijke afwezigheid van grenzen
Een relatie kan nooit functioneren in de afwezigheid van grenzen. Kranti legt uit: “Grenzen zijn de fundamenten van een gezonde relatie. Het negeren van de grenzen van jouw partner of het falen om je eigen grenzen te stellen, zijn uitnodigingen voor problemen. Zelfafkeer maakt dat je dit uit het oog verliest. Of je laat anderen over je heen lopen, of je hecht je op een invasieve manier aan hen.”
Zelfafkeer zorgt ervoor dat je jezelf compromitteert; je blijft waarschijnlijk in misbruik- en toxische relaties omdat je denkt: ‘Wie zal mij nog daten?’ Zelf een relatie beëindigen is uiterst onwaarschijnlijk – ongeacht hoe slecht je partner is, je blijft hangen. En op dezelfde manier respecteer je ook niet hun grenzen. Dit is een herinnering dat zelfafkeer je geen vrijbrief geeft voor de persoonlijke ruimte van iemand anders.
6. Problemen tussen de lakens
Omdat je ontevreden en ongemakkelijk bent met jezelf, kan fysieke intimiteit een uitdaging zijn. Een goede vriendin van mij had moeite om complimenten te ontvangen omdat ze nooit geloofde dat ze oprecht waren. Bij uitbreiding was affectie ook geen makkelijke opgave voor haar. Knuffels, kusjes op de wang, hand-in-hand lopen, en dergelijke waren lastig voor haar. Ik herinner me de frustratie van haar (ex) vriend. Ze kwamen steeds verder van elkaar af totdat ze compleet stopten met samen zijn.
Als deze signalen al opduiken in je relatie, neem dan zo snel mogelijk contact op met een relatietherapeut. Seksuele compatibiliteit is een cruciaal onderdeel van een relatie en kan worden bereikt met gerichte inspanning. Laat zelfafkeer niet zijn weg vinden naar je bed.
7. Het glas is half leeg – “Mijn zelfafkeer verpest mijn relatie”
Een pessimistische houding is erg moeilijk om mee om te gaan. Je partner is moe van het feit dat er nooit iets goed is vanuit jouw perspectief. Zoals Kranti zegt: “Ik heb het eerder gezegd, en ik herhaal het weer – het wordt uitputtend. Je put je partner emotioneel en fysiek uit met constante negativiteit. Niemand houdt van een vreugdedief, vooral niet als het iemand is met wie ze hun leven willen delen.” Iedereen heeft hoop nodig om verder te kunnen gaan.
Stel dat jouw partner in aanmerking komt voor een promotie op het werk. Zeg jij iets cynisch als, “Laten we zien hoe het gaat, je weet nooit met dit soort dingen…”? Hier ligt jouw probleem. Je neemt de somberheid met je mee en er is geen ruimte voor een regenboog in de relatie.
Nou, dat was een lange lijst. Ik ben benieuwd tot welke conclusie je bent gekomen. Verpest jouw zelfafkeer jouw relatie? Als dat zo is, is de volgende stap het vinden van een strategie voor herstel. Genoeg van zelfhaat, laten we het hebben over zelfliefde.
Hoe verander je zelfhaat in zelfliefde?
Cheri Huber zei ooit: “Als je iemand in je leven had die jou dezelfde manier behandelde als jij jezelf behandelt, zou je die persoon allang hebben weggedaan…” En hoe waar is dit? Je zou een vriend of partner onmiddellijk als toxisch, zelfs als abusievelijk als je zo behandeld zou worden. Tolerantie voor disrespect van iemand, zelfs van jezelf, hoort niet te gebeuren. Dus, hoe doorbreek je dit patroon?
Kranti legt uit: “Omdat je met een disfunctioneel denkproces te maken hebt, is therapie essentieel. De herstelreis zal lang duren en je zult er tijd voor moeten investeren, veel tijd. Het eerste wat ik je zou vragen is: “Wat gaat er mis?” Omdat we geloven dat een individu de beste beoordelaar is van hun ervaringen. Zij kunnen zichzelf het beste helpen. Na deze stap kom je tot een conclusie en lokaliseer je de oorsprong ervan. Hierna begint jouw genezing.”